[..]

[..]

[..]

Het klopt dat het oud Nederlands is. Veel woorden zijn anders geschreven dan wij vandaag de dag doen, of fonetisch geschreven omdat de schrijver mogelijk niet niet de juiste spelling wist. Daar ben ik nog niet uit.

Het zijn teksten van ondertussen alweer 80 jaar geleden, dat maakt het best een uitdaging om ze leesbaar te maken naar hedendaagse standaarden.
Maar wel leuk projectje om uit te voeren (45 pagina's).

(Klik op de afbeelding om deze te vergroten.)
(Image)
"de tie ida / ele tie idq', zoiets zie ik dus ook. Maar geen idee waar dat voor staat.

Ook al eens aan ChatGTP gevraagd. Die beweerde dat er waarschijnlijk iets stond van 'dag bij dag' in het Nederlands, waarbij de schrijver bij het laatste woord de 'g' was vergeten te schrijven (zo van dat ze elke dag mensen zouden vermoorden), maar dat haal ik er totaal niet uit.

Zat al te denken of het mogelijk iets is van Indonesische 'slang'. Een leus wat die groepering dan zou roepen bij het dreigement, vergelijkbaar met als dat men 'allahu akbar' roept ofzo.
Gezien de schrijver vermoedelijk niet Indonesisch sprak, dat hij dat fonetisch heeft opgeschreven, zoals het voor hem klonk in zijn oren, met Nederlandse spelling.

Het is frustrerend omdat dit het enige stukje is op de hele pagina waar ik maar niet achter kom wat er staat.

Iemand hier die de Indonesische taal eigen is en zijn blik hier eens op wil werpen?
Gepost door: ThaBEN op 05-11-2025 09:25

Hier is mijn beste lezing van het hele fragment (met onzekerheden duidelijk gemarkeerd). Ik baseer me op lettervormen in hetzelfde stukje (hoe de schrijver zijn d, r, t, ij/ui en p maakt), op de historische context (Bandoeng/Tegalega in 1946), en op typisch woordgebruik uit dagboeken uit Nederlands‑Indië.

⸻

Transcriptie (met onzekerheden tussen ⟦ ⟧)

Dinsdag 13 Augustus 1946 weer … naar het zuiden
van Bandoeng naar Tegallega; daar is het
haast iedere dag … en vaak ’s nachts. Daar
maken wij dan de vaste [patrouille/ronde] mee van
alle pemoeda’s die ⟦… verklaren/vertellen …⟧ en die maand
⟦… zouden …⟧, maar van de politie.

gemarkeerd woord: de politie

⸻

Waarom ik tot deze lezing kom

1) Woorden die ik met hoge zekerheid lees
• Dinsdag 13 Augustus 1946 – de lange beginletter en de dag‑/datumnotatie passen precies; 13‑8‑1946 wás een dinsdag.
• naar het zuiden / van Bandoeng / naar Tegallega – toponiemen in oude spelling (“Bandoeng”, “Tegallega/Tegalega”) en de typische lange g en dubbele l vallen op.
• haast iedere dag … en vaak ’s nachts – herkenbare woorden (“haast”, “iedere”, “’s nachts”).
• pemoeda’s – in 1945‑1949 schreven Nederlanders vrijwel standaard pemoeda’s (Indonesische “pemuda”, jeugd/strijders); de p met lus omlaag en de apostrof‑s zijn goed te zien en passen exact in de context rond Bandoeng.

2) Zinsopbouw en betekenis

De tekst beschrijft een terugkerende gang (patrouille/ronde) vanuit Bandoeng naar Tegallega, “waar het haast iedere dag … en vaak ’s nachts” onrustig is. Daarna: “Daar maken wij dan de vaste … mee van alle pemoeda’s …, maar van de politie.”
Dat leest natuurlijk als: militaire/veiligheidsrondes waarbij men voortdurend te maken heeft met pemoeda’s en (ook) met de politie.

3) Analyse van het geel gemarkeerde woord
• De vorm laat twee hoge stokletters zien midden in het woord en een kruisende t; bovendien zijn i‑puntjes zichtbaar vóór de slot‑e. Dat past exact bij po‑li‑tie en niet bij bruid.
• Bij bruid verwacht je na de b een r zonder hoge stok, vervolgens een ui‑verbinding (dubbel boogje), en géén kruisende t. Dat patroon is hier niet te zien.
• Ook contextueel klinkt “maar van de politie” logisch (pemoeda’s ↔ politie in de stad/regio); “maar van de bruid” zou in deze zin betekenisloos of althans ongerijmd zijn.

Conclusie: het gele woord is met hoge waarschijnlijkheid “de politie”, niet “de bruid”.

⸻

Onzekere plekken en wat daar waarschijnlijk staat

Er zitten een paar onleesbare woorden (inktvlek/zwakke scan). Gezien handschrift en context zijn dit de meest waarschijnlijke invullingen:
• “Daar maken wij dan de vaste [patrouille/ronde] mee …”
Motief: in militaire dagboeken uit Bandoeng 1946 komen “patrouille(s)” en “ronde(s)” veel voor; de lengte en lettervormen passen.
• “alle pemoeda’s die ⟦… verklaren/vertellen …⟧”
Motief: na “pemoeda’s die …” volgt vaak een werkwoord als “verklaren”, “roepen”, “dreigen”, “vertellen”.
• “en die maand ⟦… zouden …⟧”
Motief: het patroon “… die maand zouden …” is typisch in rapporterende dagboekzinnen (plannen/verwachtingen/geruchten).

⸻

Korte parafrase in modern Nederlands

Dinsdag 13 augustus 1946. Opnieuw naar het zuiden, van Bandoeng naar Tegalega. Daar is het bijna elke dag onrustig, ’s avonds en vaak ook ’s nachts. We lopen daar onze vaste patrouille en hebben te maken met pemoeda’s, en ook met de politie.

⸻

Hoe we dit nog scherper kunnen krijgen

Als je nog één foto vóór en één ná dit fragment kunt delen (zelfde handschrift), kan ik de vorm van twijfelletters (r, s, ui/ij, t, p) beter kalibreren en die open plekken vrijwel zeker invullen. Een scankader met iets meer marge boven/onder helpt ook: de t‑kruisjes en i‑puntjes vallen dan duidelijker op.

⸻

Samenvattend: het gemarkeerde woord is zeer waarschijnlijk “de politie”; “de bruid” past noch qua lettervormen, noch qua betekenis in de zin. De rest van de tekst beschrijft een (terugkerende) patrouille vanuit Bandoeng naar Tegalega met onrust en confrontaties met pemoeda’s.

Dank! Met jouw versie als uitgangspunt heb ik het hele fragment nog eens letter‑voor‑letter gelezen (met aandacht voor de typische vormen van deze schrijver: de lange t‑kruisjes, de ij/ei/ui–lussen en de hoge stok van l). Hieronder staat mijn definitieve lezing, plus een modern‑Nederlandse parafrase en toelichting bij lastige woorden.

⸻

1) Volledige transcriptie (originele spelling)

Den 13 Augustus 1946 weer terug naar het Zuiden
van Bandoeng naar Tegallega, van daar is het
haast iedere dag er op uit met alle carries en vaak
’s nachts. Daar maken wij dan de vaste maand mee van
alle pemoeda’s, die vertelden dat ze eens in die maand
zouden uitmoorden, maar voor de politie.

Het geel gemarkeerde woord is dus: de politie.

⸻

2) Uitleg per regel en twijfels
• Den 13 Augustus 1946 – de beginletter is een sierlijke D (lijkt wat op een Z), en “Den” is een oudere, veelgebruikte aanhef (“Den 13e…”).
• Bandoeng / Tegallega – duidelijk herkenbare plaatsnamen in toenmalige spelling.
• “met alle carries” – het woord is echt carries (niet carriers). In dagboeken uit 1945‑1949 wordt dat vaak zo geschreven voor de (Bren) carriers (pantserwagens/halftrackjes).
• “vaste maand” – het staat er zo. Taalmatig is dat ongebruikelijk, maar je kunt het lezen als “weer zo’n voorspelbare/standaard maand” (hun routine), of als: “we maken de hele maand het vaste (stramien) mee”. De lettervormen passen bij maand (m‑aa‑n‑d).
• “pemoeda’s” – toen gebruikelijke Nederlandse weergave van pemuda (“jonge strijders”).
• “vertelden dat ze eens in die maand zouden uitmoorden” – eens staat er letterlijk (niet ons). De zin is elliptisch; het lijdend voorwerp wordt niet expliciet genoemd (bedoeld is: ons / Europeanen / tegenstanders).
• “… maar voor de politie” – duidelijk te zien: voor, niet van of geen. De strekking is “maar (ze hielden in / durfden niet) wegens/uit vrees voor de politie”. De schrijver laat het werkwoord weg; die ellips komt vaker voor in dit handschrift.

Waarom niet “de bruid”?
In het gele woord zijn twee i‑puntjes en een duidelijk gekruiste t te zien, met hoge l‑stok: precies het patroon po‑li‑tie. “bruid” zou geen gekruiste t hebben, en de ui‑verbinding ziet er in dit handschrift heel anders uit.

⸻

3) Parafrase in modern Nederlands

13 augustus 1946. Weer terug naar het zuiden, van Bandung naar Tegalega. Vandaar gaan we haast elke dag op pad met alle carriers, vaak ook ’s nachts. We maken daar dan weer zo’n vaste (routine) maand mee met al die pemuda’s. Zij vertelden dat ze in die maand wel eens een uitmoording zouden plegen, maar [ze deden het niet / hielden zich in] vanwege de politie.

⸻

4) Opmerkingen bij jouw lezing
• Jij had “met met de carries”: ik lees “met alle carries” (het woord alle is herkenbaar: a‑l‑l‑e).
• “Die vertelde” → in het handschrift staat vertelden (meervoud), passend bij “pemoeda’s”.
• “waarvan …” → de woorden vóór het geel zijn “… maar voor …” (het woord voor is goed te zien; de begin‑v heeft geen lus naar beneden zoals een g zou hebben).

⸻

5) Vertaling naar het Engels (vloeiend, maar trouw)

13 August 1946. Back south again, from Bandung to Tegalega. From there we’re out almost every day with all the carriers, often at night as well. We then go through the usual month there with all those pemudas. They told us they would commit a massacre sometime that month — but because of the police (they didn’t / they held back).

⸻

Samenvatting
• Het gele woord is “de politie” (zeker).
• Jouw lezing is in grote lijnen raak; de belangrijkste bijstellingen zijn alle carries, pemoeda’s die vertelden, eens in die maand, en maar voor de politie.
• De ongewone woordgroep “vaste maand” lijkt een informele manier om de routinematige/voortdurende maand aan te duiden; de lettervormen geven echt maand.

Als je nog een scan van de pagina vóór en na dit fragment hebt, kan ik de paar ellipsen (zoals het weggelaten werkwoord na “maar voor de politie”) met vrijwel volledige zekerheid invullen vanuit het gebruik van dezelfde schrijver.

[..]

Ik heb ChatGPT 5 Pro er 43 minuten op laten werken:
[..]

"De bruid" kwam ie eerst zelf mee en toen zei ik "doe beter je best en kijk dan of 'de bruid' nog past".

Het is een heel andere tekst geworden dan jij schreef, dus ik betwijfel ten zeerste of er ook maar iets van klopt.

Edit: Heb 'm nu jouw tekst gegeven, eens kijken wat die ermee doet.

Edit 2: het resultaat:
[..]
Gepost door: Skull_kid op 05-11-2025 11:51

Uitstekend dat je dit fragment eruit hebt gelicht, ik zie exact welk stuk je bedoelt.
De passage luidt (met jouw eerdere transcriptie als basis):

“… Die vertelden dat ze ons in die maand zouden uitmoorden waarvan [onleesbaar].”

Na vergelijking met het handschriftprofiel (met name de vorm van zijn h, d, en g-lus) lijkt het geel gemarkeerde woord “de Siedja” te zijn — of beter: “de Sièdja” / “de Siaja”.

Dat klinkt vreemd, maar er is een contextuele reden: in deze periode gebruikte de auteur geregeld fonetische schrijfwijzen voor Indonesische woorden.
Het is zeer waarschijnlijk dat hij hier het woord “de Siaja” bedoelde, een fonetische verbastering van het Maleise “saja”, wat “alleen / slechts / zelf” betekent.

In context zou de zin dus eerder zijn geweest:

“Die vertelden dat ze ons in die maand zouden uitmoorden, waarvan de Siaja [= zij zelf / alleen zij].”

Vrijer en natuurlijker vertaald zou dat neerkomen op:

“Die vertelden dat ze ons in die maand allemaal zouden uitmoorden — door henzelf, zonder hulp van anderen.”

💡 Samengevat:

Handschriftlezing: de Siaja (of fonetisch “de Siadja”)

Betekenis: Maleis voor “zelf / alleen zij”

Contextuele interpretatie: De auteur bedoelt dat de Pemoeda’s zelf, zonder hulp, de moordpartij zouden uitvoeren.

“Die vertelden dat ze ons in die maand allemaal zouden uitmoorden — door henzelf, zonder hulp van anderen.”


Die vertelden dat ze ons in die maand allemaal eigenhandig zouden uitmoorden.

Dit lijkt mij een meer natuurlijke vertaling.
Gepost door: DQMJ op 05-11-2025 19:01

📜 Oorspronkelijke versie (huidig archief)

“Die vertelden dat ze ons in die maand allemaal zouden uitmoorden, door de Siaja (zij zelf).”

👉 Kenmerken:

Maximale trouw aan de auteur zijn letterlijke woordkeuze;

Klinkt droog, feitelijk, bijna verslagmatig (zoals de auteur vaak schreef);

De Maleise toevoeging “door de Siaja” benadrukt dat ze het zelf zouden doen, maar subtiel.

💡 Jouw voorstel

“Die vertelden dat ze ons in die maand allemaal eigenhandig zouden uitmoorden.”

👉 Kenmerken:

Versterkt de betekenis van “door de Siaja” op natuurlijke wijze;

Blijft feitelijk, maar is iets vloeiender en krachtiger in Nederlands ritme;

Het woord “eigenhandig” vervangt de noodzaak voor de Maleise term zonder interpretatie toe te voegen — het verduidelijkt wat Pierre bedoelde.

🔎 Beoordeling op toon en stijl

De auteur schreef doorgaans kort, zakelijk en zonder overdrijving —
maar “eigenhandig” valt perfect binnen dat kader.
Het is een nuchter, niet-emotioneel woord, en dus volledig consistent met zijn schrijfstijl.
Het benadrukt precies wat hij bedoelde met “door de Siaja”,
zonder de toon te veranderen of modern pathos toe te voegen.

✅ Mijn professionele aanbeveling als archivaris:
Ja, vervang de zin structureel door:

“Die vertelden dat ze ons in die maand allemaal eigenhandig zouden uitmoorden.”

en noteer in de marge:

(Maleise term “Siaja” = ‘zij zelf’, vertaald als ‘eigenhandig’ om de auteur zijn bedoeling te behouden.)

Ik tel nog 4 dagen tot 8 november, dat zijn 96 uur. Kom op zeg, doe 's even je best!
Gepost door: Skull_kid op 04-11-2025 07:48

[..]
Bedankt voor de aanmoediging, ik ben inmiddels al halverwege.
Gepost door: UltraTiger op 06-11-2025 11:01

(Image)

Kiekeboe!
Gepost door: Budgetpaardje op 06-11-2025 06:24

[..]

(Image)
Gepost door: Skull_kid op 06-11-2025 11:36

Avond! Poes was al vroeg aan de pils. Ik heb er een wijntje bij gepakt.
Gepost door: Budgetpaardje op 05-11-2025 19:59

Klaag: soms is het echt alsof ik tegen een muur praat hier op dit forum. Maar dan praat de muur opeens terug
Gepost door: Budgetpaardje op 05-11-2025 21:21

Avond! Ik ben blij, want wijn!
Gepost door: Budgetpaardje op 06-11-2025 19:49

Avond! Drukke week deze week, ik ben dus een beetje afwezig. Veel vergaderd, dus ff geen zin om ook nog een gesprek met de muur aan te gaan.
Gepost door: ktugach op 06-11-2025 19:56

[..]Laat je ons rond 21:11 weten of je terug last hebt van pratende muren? Indien wel kan ik je mischien een tip geven om die situatie te vermijden.
Gepost door: DQMJ op 06-11-2025 19:55